^{ISO/IEC 42001:2023 Standardı İçin}Sorumlu Yapay Zeka Yönetişimi

Yapay zekâ uygulamalarını tasarlayan ve geliştiren işletmeler ve yapay zekâyı faaliyetlerine entegre etmeyi planlayan işletmeler için sorumlu bir yapay zekâ yönetişim çerçevesi oluşturmak çok önemlidir. Sorumlu bir yapay zekâ yönetişim çerçevesi, işletmenin, yapay zekâ ilkelerini ve değerlerini faaliyetlerine entegrasyonuna olanak sağlar ve yapay zekâ teknolojilerinin açıklanabilir, şeffaf, adil, doğru, dayanıklı ve güvenli, hesap verebilir, mahremiyete bağlı biçimde geliştirilmesini, dağıtılmasını ve kullanılmasını sağlamak için bir dizi yönerge ve en iyi uygulamaları sunar.

ISO/IEC 42001:2023, bir organizasyon bağlamında bir YZ yönetim sistemini kurmak, uygulamak, sürdürmek ve sürekli iyileştirmek için gereklilikleri belirten ve rehberlik sağlayan yönetim sistemi standardıdır. ISO/IEC 42001:2023 standardı, organizasyonlara YZ'yı sorumlu ve etkili bir şekilde kullanmaları için ihtiyaç duydukları kapsamlı rehberliği sunar. ISO/IEC 42001:2023, YZ sistemlerini tasarlayan, geliştiren ve kullanan organizasyonlar için tasarlanmış olup, bir organizasyonun bir YZ sisteminin sorumlu bir şekilde geliştirilmesi veya kullanılmasıyla ilgili süreçleri uyguladığını ve sürekli olarak iyileştirdiğini göstermesini sağlar.

Son yıllarda literatürde yapay zekânın sorumlu bir şekilde geliştirilmesi ve kullanılması için rehberlik sağlaması amacıyla yürütülen çalışmalar artmaktadır. Başta Google, IBM ve Microsoft olmak üzere teknoloji şirketlerinin de sorumlu yapay zekâ kavramına ve ilkelerine ilişkin öneriler ve yaklaşımlar ortaya koyduğu görülmektedir. European Commission, OECD ve US General Ser­vices Administration da sorumlu yapay zekâ çerçevesi ve ilkelerine ilişkin raporlar hazırlamış ve düzenlemeler önermişlerdir. Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu’nun da (ISO) bu kapsamda standartlar geliştirdiği görülmektedir. Bu kapsamda insan merkezli yapay zekâ, güvenilir yapay zekâ, sorumlu yapay zekâ ve yapay zekâ etiği kavramlarının kullanıldığı görülmektedir. Bu kavramların ortak yönleri olmakla birlikte kavramların kapsamlarında bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bu nedenle bu kavramların ortak yönlerinin ve farklılıklarının ayrıntılı olarak incelenmesi gereklidir. ISO/IEC 42001:2023 standardının sorumlu yapay zekâ anlayışını vurgulamasından dolayı, ISO 42001:2023 yapay zekâ yönetim sistemini kurmayı düşünen işletmelerin öncelikli olarak sorumlu yapay zekâ kavramını ve sorumlu yapay zekâ ilkelerini anlamaları gerekmektedir. Sorumlu yapay zekâ ilkelerinin kapsamı ve içeriği ve bu ilkelerin yapay zekâ uygulamalarına tasarım, geliştirme ve uygulama aşamalarında nasıl entegre edilebileceği anlaşılmadan ISO/IEC 42001:2023 standardının gerekliliklerinin sağlanması mümkün değildir. Bu nedenle, işletmeler tarafından standartta belirtilen açıklanabilirlik, adil olma, hesap verebilirlik, şeffaflık vb. kavramların anlaşılması ve bu ilkelerin yapay zekâ uygulamalarında nasıl gerçekleştirebileceğinin belirlenmesi çok önemlidir.